เรื่องเล่าบันเทิง

เรื่องสงครามคราวนี้ พระราชพงศาวดารไทยกับพงศาวดารพม่ายุติต้องกันแต่ว่าไทยกับพม่าได้รบกัน แต่ส่วนพลความแตกต่างกันไปหมด ในพงศาวดารพม่าว่าไทยยกไปตีเมืองทวายแลัเมืองเมาะตะมะ เสียทีพม่าต้องเลิกทัพกลับมา ในหนังสือพระราชพงศาวดารว่า ไทยยกกองทัพขึ้นไปถึงราชธานีของพม่า ได้ล้อมเมืองอังวะไว้ แต่ขัดเสบียงอาหารจึงต้องเลิกทัพกลับมา พิเคราะห์ความตามหลักฐานที่มีอยู่ว่าความจริงจะเป็นอย่างข้างไหนก็ตัดสินยาก หลักฐานที่น่าจะสมจริงอย่างข้างพม่าว่ามีอยู่ที่แผนที่ ด้วยเมืองอังวะอยู่ไกลขึ้นไปข้างเหนือมาก ถ้าไทยจะยกกองทัพขึ้นไปจะต้องได้หัวเมืองมอญไว้เป็นกำลังทั้งหมด แล้วยังจะต้องตีเมืองแปร เมืองตองอู และหัวเมืองใหญ่น้อยต่อขึ้นไปอีกหลายเมือง ถึงจะถึงเมืองอังวะ ครั้งสมเด็จพระนเรศวรได้หัวเมืองมอญไว้เป็นกำลังโดยมากแล้ว ก็ตีเพียงเมืองหงสาวดี ครั้นจะเสด็จไปตีเมืองอังวะ ยังเห็นว่าเดินกองทัพไปทางเมืองเชียงใหม่สะดวกกว่า ครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์เป็นแต่มอญเมืองเมาะตะมะเป็นกบฎต่อพม่า แล้วพากันหนีมาพึ่งไทยหัวเมืองมอญอื่นยังเป็นของพม่า หาได้มาขึ้นกับไทยอย่างแผ่นดินสมเด็จพระนเรศวรไม่ พิเคราะห์ความตามหลักฐานที่ก...